پروین در قصایدش دنیاگریزی دنیاستیز است - وبگاه مجوز بازی

به گزارش وبگاه مجوز بازی، سرویس ادبیات خبرنگاران ، شهلا عظیمی: پروین روشن ترین ستاره ادبیات کلاسیک در آسمان ادبیات معاصر ماست. اوست که در قالب های سنتی به بیان مسائل و موضوعات معاصر پرداخت و دیوانی از اشعار بلند و پایدار ساخت. زنی که مردانه زیست مردانه اندیشید و به قله های رفیع مناظره پردازی رسید.

دنیای پروین، دنیای مشاخصه با تمام مظاهر فساد و تباهی عصر خویش است. آزادگی و وارستگی دو خصلت اخلاقی برجسته ای است که درون مایه شعر او را تشکیل می دهد. او از آبشخور این آزاداندیشی هاست که توجه خاصی به حقوق از دست رفته تمام انسان ها دارد به خصوص به حقوق پایمال شده ستم دیدگانی که از زور حاکمیت سلطانان پناهگاهی جز درگاه الهی ندارند.

ستم ستیزی هنر این شاعر بلند همتی است که تیغ زبانش برنده تر از شمشیر سلاطین عمل می کند. پروین روح پرسش گری دارد خود را در مقام کودکی می بیند که از تاج پادشاه به شگفت درآمده و هزاران سوال در ذهنش ایجاد شده است.

پروین قصه پرداز چیره دستی است که با هنرداستان پردازی به بیان مقاصد خویش پرداخته و درآن گوی سبقت از اقران ربوده است. زبان پروین چون روحش نرم و لطیف است و سادگی و صراحت از ویژگی های شاخص شعر اوست.

اندیشه بلند و خیال دورپرواز پروین و آشنایی او با ادبیات کهن این مرز و بوم روحیه سنت گرایی را در او به اوج رسانده است. قصاید پروین خردورزی ها و خردستایی های ناصرخسرو آن شاعر بلندپایه و تنک مایه را به یاد می آورد که چسان از حریم حرمت اندیشه به پاسداری برمی خیزد و داغ ننگین مدح را برچهره فرهنگ و ادب نمی پذیرد.

سخنش در راستای راهنمایی بشریت و متوجه کردن آنها به شرایط حاکم بر روزگار و بیداری برای مشاخصه با آن همه فساد و تباهی هاست. او به پیروی ازاین سخن گستر توانای خراسان از علم و خرد که دوبال نیرومند برای پرواز به سمت کمال است بهره ها می جوید و به ستایش از هردو سخن ها می گوید.

دنیا از نگاه پروین علم کده ای است که درآن باید به تحصیل و تعلیم خرد پرداخت تا به مراتب بالای انسانیت دست یافت. اهمیت دانش برای پروین با توجه به پیشرفت روزافزون علوم و فنون و رشدعلمی فزاینده دنیا غرب در درجه اول قرار داشت. او نه تنها به شاعران پیشین و معاصرایران زمین عنایت داشت بلکه به وسیله ترجمه با ادبیات غرب نیز آشنایی داشت و قطعاتی را از دیگر زبان ها به شعر فارسی ترجمه نموده است.

در شعر پروین الگوهای زن ایده آل به تصویر کشیده شده است. درحقیقت شعر پروین دفاعیه ای برای حقوق زنانی است که از حقوق اولیه خود در محرومیت به سر می بردند. از نگاه پروین زن مایه انس و شقفت درخانه است و هرخانه ای که زن درآن نیست به جسمی می ماند که روان از او رمیده است.

پروین به تساوی حقوق میان زن و مرد تاکید دارد. او دراین زمینه واژگان دقیق و لازم را به کار می گیرد. واژه نقصان از واژه هایی است که پروین به عمد ازآن در قطعه درازدامن خود در وصف زنان به کار گرفته است که درهیچ مبحث و دیباچه و کتاب و نوشته ای قضای الهی کمال را برای مرد و نقصان را برای زن درج ننموده است. او از اینکه کمال را مختص مرد بدانند شدیدا معذب است و الگوی کاملی از کمال در نهاد زن به عنوان مادر وبزرگترین مربی جامعه بشری درهمین شعر معروفش نشان داده است.

پروین اهل اعتدال است. میانه روی شیوه زندگی اوست. دانش زیور حیات اوست. اهل خور و خواب نیست. درد آشناست سری به دور از نگرانی های مردمان روزگارش بر بالین نمی گذارد خود را دربرابر جامعه مسئول می داند.

پروین آسیب شناس اجتماعی و دینی است و حتی مالی است. مناظرات پروین صحنه رودررویی این مسائل است در مست و محتسب درست شیوه طنز و رندانه حافظ را درپیش گرفته است و الحق ازعهده آن به خوبی برآمده است. او دراین مناظره به کجروی های اجتماعی و هنجارشکنی های دینی و ریاکاری و آلوده دامنی دست اندرکاران می پردازد و چهره واقعی آنها را آشکار می سازد. این مناظره نمونه ای از هنر پروین درانعکاس مسائل یاد شده است.

پروین ریشه تمام بدبختی های جامعه را در پیروی از نفس و مظاهر آن می داند که تن پروری از نمونه های شاخص آن است. او به ناشتایی جان هشدار می دهد و به کارجان دعوت می کند و دانش را بهترین مایه فضیلت معرفی می کند:

گر زنده ای و مرده نه ای، کارجان گزین

تن پروری چه سود، چو جان تو ناشتاست

تو مردمی و دولت مردم فضیلت است

تنها وظیفه تو همی نیست خواب و خاست

پروین برآن است تا درشعر خویش نمونه اعلایی از انسان که مطابق با فطرت الهی است به نمایش گذارد، بنابراین آزاده واقعی از نظر پروین کسی است که خاطرش اسیر آز و بسته هوا و هوس احتیاج نیست و کارگر شیطان نیست دیو نفس را دراسارت خود دارد و دل را در امارت خود.

پروین در قصایدش دنیاگریزی دنیاستیز است به جنگ نفس کمر بسته و پای حرص و آز را شکسته است. او در قطعاتش مادری دلسوز که درقالب کبوتر یا دیگر پرندگانی است که رسم مادری را با عواطف لطیف آن درهم آمیخته ظاهر می شود و درمثنوی های خویش روح عطشناک خود را به آبشخور رحمت واسعه الهی نزدیک می گرداند و فریاد این احتیاجمندی را بنده وار سرمی دهد و درقالب چند غزل نیز پی صفای دل و باطن می شود.

پروین نیز سهراب وار در پی کشف حقیقت بوده است و شناسایی راز گل سرخ کار او نبوده بلکه پی آواز حقیقت دویده است و مسلما به کشف آن نیز رسیده است:

من و تو از پی کشف حقیقت آمده ایم

از این مسابقه مقصود کامرانی نیست